वन्स अपॉन अ टाईम (१०).....

हरियाणाहून तो मुंबईला शिबिरासाठी आला होता फास्ट बोलिंगच्या. इकडच्या मुलांना झेपेल असा ब्रेकफास्ट दिलेला सगळ्यांना, एक ग्लास दुध वगैरे होतं त्यात. यानी पहिल्याच दिवशी राडा केला.  बाकीची मुलं जेवायची तेवढा हा नाश्ता करायचा. तांब्यानी दुध पिण्याची सवय असणार, ग्लासनी काय होणार त्याचं. सगळ्यांनी त्याची चेष्टा केली कारण फास्ट बॉलर हा आपल्याकडे प्रकार अस्तित्वात नव्हता खूप काळ. त्यानी सुरवात केली. दगडी खेळपट्ट्यांवर पण विकेट घेऊन दाखवल्या अनफिट न होता, समोरून दुसरा वेगवान गोलंदाज असता ना त्यावेळेस तर काय धमाल आली असती. पाकिस्तान आणि विंडीजच्या जोडीला आपण असतो. एक दौरा आठवतोय मला पाकिस्तान आलेलं आपल्याकडे, सर्फराज नवाझ, सिकंदर बख्त, इम्रान आणि कादिर. एकाचढ एक. आपल्याकडे हा फक्तं तरी पण लढला, कच न खाता. 

८३ चा वर्ल्डकप. सेमीत जाण्यासाठी झिम्बाब्वे आणि ऑस्ट्रेलियाला हरवणं गरजेचंच होतं. हायलाईटसमधे पटापट विकेट्स दाखवतात तशा सामन्यात आपल्या विकेट पडलेल्या. यशपाल आउट झाला तेंव्हा ५/१७ असा नेत्रदिपक स्कोअर होता आपला. इंग्लिश क्रिकेट मंडळानी बहुतेक आपली निघायची तिकीट पण बुक केली असतील. पण माणूसच येडा ना हा. किरमाणी आला तेंव्हा ८/१४० होता आपला स्कोअर. या पठ्ठ्यानी १३८ चेंडूत १७५ कुटल्या. केवळ त्या भन्नाट खेळीमुळे आपण सेमीला गेलो आणि नंतर इतिहास झाला. बीबीसीच्या स्ट्राईक मुळे त्या सामन्याचं चित्रीकरण उलपब्धं नाही. त्याचा रेकॉर्ड सैद अन्वरनी रनर घेऊन का होईना पण तोडला नंतर.

साल १९९०, लॉर्डस, गुचनी आधीच ३३३ हाणलेल्या, आपल्याला फॉलोऑन वाचवायला चोवीस हव्यात, आपले नऊ आउट, समोर नरेंद्र हिरवाणी, पुढची ओव्हर अंगस फ्रेझरची. दात आणि आत्मविश्वास पुढे असलेला एक येडा माणूस समोर उभा, गोलंदाज एडी हेमिंगज्. शाळेत लहानपणी शिकलेला सोप्पा गुणाकार त्याला आठवला. साही चोक चोवीस. सलग चारवेळा लोंगऑफ किंवा लोंग ऑनवरून फिल्डर असतानाही हाय जंप, एक जरी त्यातला पकडला असता तर आयुष्यभर चेतन शर्मा सारखा डाग घेऊन हिंडला असता. फॉलोऑन वाचला. पुढच्या षटकात फ्रेझरच्या पहिल्याच चेंडूवर वयात आलेल्या मुलीचा पाय घसरायची जेवढी ग्यारंटी असते त्याप्रमाणे हिरवाणी एल.बी. डब्ल्यू.झाला. सगळ्यात महत्वाचं असं की तो सामना त्या चोवीस धावांमुळे अनिर्णित राहिला. उगाच शेवटच्या चेंडूवर मी धाव घेईन मग पुढची ओव्हर मीच खेळेन वगैरे कॅल्क्युलेशन्स करणे हे त्याला जमलंच नसतं नाहीतरी.

ऑस्ट्रेलियाविरुद्ध सामना होता. आपली धावसंख्या नेहमीप्रमाणे हरण्याच्या लायकीचीच होती. नेमका याचा गुडघा दुखावला होता. त्यानी गुडघ्यात इंजेक्शन्स घेऊन पाच विकेट काढल्या तरीही आपण हरलो, वनडेला तीन स्लीप, गली लावून टाकत होता इतका आत्मविश्वास त्याला त्याच्या आउटस्विंगरवर. मर्यादित स्पीड पण आउट स्विंग आणि इनस्विंगिंग यॉर्कर टाकायचा तो.  झहीर अब्बासला हमखास एल.बी. करायचा. आक्रमण हाच उत्तम बचाव हे त्याचं सूत्रं होतं. अनफिट आहे म्हणून त्याचा एकही सामना हुकलेला नाही. चारशे विकेट (४३४) आणि पाच हजार धावा करणारा तो एकमेव आहे. रडतखडत त्यानी ह्याड्लीला मागे टाकलं तेंव्हा खूप वाईट वाटलं होतं. श्रीनाथ, कुंबळे त्यांना विकेट पडू नये यासाठी बाहेर चेंडू टाकत होते. सरतेशेवटी तिलकरत्नेच आउट झाला बहुतेक कंटाळून.

मोडेलिंग, कमेंट्री अशा न जमणा -या गोष्टीही त्यानी करून पाहिल्या. त्याला मुलगीही खूप उशीरा - लग्नानंतर जवळजवळ सोळा वर्षांनी - झाली पण त्यानी आपलं कुटुंब प्रसिद्धीपासून दूर ठेवलं. टेस्ट क्रिकेटवर मनापासून प्रेम करणारा, ट्वेंटी ट्वेंटीला कमेंट्री करताना नाईलाज असल्यामुळे आडव्या ब्याटनी मारलेल्या अशास्त्रीय षटकार, चौकाराचं कवतिक करणारा, मनोज प्रभाकरच्या खोट्या आरोपांनी व्यथित झाल्यावर चारचौघात रडणारा (त्याच्यावरचा आरोप खरा आहे किंवा शंकेला वाव आहे असं कुणीही म्हणालं नाही इतका तो चोख होता) तो एक जिगरबाज सभ्यं माणूस आहे. पापे, पामोलिव्ह और तेरा सच में जवाब नही!

--जयंत विद्वांस