व्यवहारी अपूर्णांक..... धर्माधिकारी सर

परवा 'याराना'च्या गाण्यांवर पोस्ट टाकली होती. त्यात 'इम्पेरिअल स्लिम'चा अर्थ सांगताना धर्माधिकारींचा उल्लेख होता. १९८८ म्हणजे सव्वीस वर्ष झाली. बारावीला कर्नावट क्लास मधे ते आम्हांला इंग्लिश शिकवायचे. अंबरनाथहून बदलापूरला यायचे. त्यांच्या दांड्याच जास्तं असायच्या. पण त्यांच्या दांडीनी क्लास लवकर सुटल्याचा आनंद मात्रं व्हायचा नाही. एकही मराठी शब्द न वापरता समजेल असं इंग्लिश बोलायचे. अक्सेंट नसेल स्टायलिश पण सोप्पं बोलायचे. बिटवीन द लाईन्स शिकवायचे. पुस्तकातलं त्यांनी सांगितलं की समजायचं. माझी अकरावी नंतर चार वर्ष ग्याप असल्यामुळे मी वर्गात मोठा दिसायचो. त्यामुळे आपोआप एक वडिलकीचा मान मिळायचा. 

मेरी गिलमोरची ' कम्प्लेन इज चिप' (बहुतेक) आणि ई.ए.राबिन्सनची 'रिचर्ड कोरी' कायम लक्षात राहायचं कारण 'धर्माधिकारी'. एक तर अतिशय सुंदर कविता आहे ती. यमक असलेली, तालबद्ध आणि शेवटी सुन्न करणारी. धर्माधिकारी तालासुरात वाचायचे. कोरी डोळ्यांसमोर उभा राह्यचा. परफॉरमर होते ते, शिक्षक कमी. साधारण साडेपाच फुटाच्या आतबाहेरची उंची, दाढी कायम वाढलेली, खांद्याला शबनम, चेह-यावर कायम स्मित करत असल्याचा भास, एरवी अबोल, पण बोलतील तेंव्हा मिस्किल बोलायचे, शिकवताना मात्रं तोंड उघडलं की बुद्धी जाणवायची. कर्नावट सर आणि मी क्लास झाला की गप्पा मारायचो. एकदा बोलता बोलता विषय निघाला सरांचा. बोलू की नको बोलू असं क्षणभर वाटलं त्यांना. 

 

म्हणाले, माणूस चांगला आहे रे, शिकवतो पण छान पण (तोंडाकडे अंगठा नेत) 'हे' चालू झालं की संपलं. इंग्लिश साहित्यावर बोल कधी त्यांच्याशी, ऐकून वेड लागेल. त्यांचं बोलणं ऐकलंस  तरी वाचायला हवं असं वाटेल तुला. सगळं चांगलं आहे पण व्यवहारी अपूर्णांक रे.  दांड्या मारणार, कळवणार नाही, आले की दोन दिवस अपराध्यासारखा चेहरा करतात फक्तं. सगळ्या क्लास मधे डच्चू दिलेला आहे. माझा जुना मित्रं आहे त्यामुळे काढवत नाही. त्याला किती गरज आहे हे मला माहित आहे, येऊ नको म्हटलं तर काहीही म्हणणार नाही तो, येणारही नाही. त्यामुळे त्यानी दांड्या मारून होणा-या त्रासापेक्षा यामुळे होणारा त्रास जास्तं आहे.

दांड्याच जास्ती त्यामुळे पुस्तकातलं कमी शिकायला मिळालं पण जे काही मिळालं ते लक्षात राहिलं. हुशार माणसं व्यसनी असतात की व्यसनी माणसं हुशार असतात? त्यांचा प्रॉब्लेम काय होता माहित नाही. तेवढं वयही नव्हतं आणि जवळीकही नाही. साधारण डिसेंबर ८८ ला शेवटचं पाहिलं असेन कारण नंतर त्यांनी येणं जवळपास बंद केलं होतं. नंतर कधी दिसलेही नाहीत. मी ही ९१ ला पुण्याला परत आलो. असतील? माहित नाही. जोपर्यंत 'रिचर्ड कोरी'आणि 'अमिताभ' लक्षात आहेत तो पर्यंत - 'मिश्किलपणे  'इम्पेरिअल स्लिम' म्हणजे 'अमिताभ' असा अर्थ सांगणारे - 'धर्माधिकारी' पण लक्षात रहाणार. 

---जयंत विद्वांस